Josh Tillman, alias Father John Misty, neemt met zijn derde soloalbum Pure Comedy als een soort muzikale Jeroen Bosch de dolende mensheid onder de loep. Maar wie denkt dat de voormalige Fleet Foxes-drummer door het hier en nu aan het somberen is geslagen heeft het mis. “De wereld is écht geen gekke plek geworden toen Donald Trump tot president van de Verenigde Staten werd gekozen. De wereld is al heel lang gek”, benadrukt hij.
Tekst Mania | Ruben Eg Foto’s Melanie Marsman
Hoewel Randy Newman wel vaker wordt genoemd als vergelijking voor de muziek van Father John Misty, schuurt Tillman met zijn nieuwe album nu wel akelig dicht tegen bij de invloedrijke pianist met zijn satirische songteksten aan. Muzikaal is Pure Comedy inderdaad een op de piano gecomponeerde plaat, steekt Tillman van wal. “Hoewel gecomponeerd een groot woord is. Ik bespeel niet echt instrumenten; ik gebruik ze eigenlijk. (lacht) Ik ben lang aan het schrijven geweest voor dit album. Ik zat lang in een schrijfsfeer. Dat was eigenlijk de titel van de plaat. Father John Misty: Mood For Writing.”
De opnames duurden twee dagen, maar het schrijven een jaar?
“Dit album vroeg veel tijd om te schrijven, herschrijven, herschrijven en herschrijven. Ik heb langer zitten herschrijven dan dat ik voor deze plaat echt nummers geschreven heb. Dat komt door de specifieke onderwerpen. En de humor. Ik denk dat dit mijn humoristische plaat ooit is. Veel nummers op de A-kant van de plaat zijn erg cynisch. Als ik er om kan lachen dan is het vrij goed. Als ik een regel schrijf zoals: ‘Sometimes I miss the top of the food chain. But what a perfect afternoon’, dan moet ik daar erg om lachen.”
Het lijkt alsof de teksten op Pure Comedy geschreven zijn door iemand die vanaf een andere planeet op ons neer kijkt, en zich bescheurt om wat wij hier aan het doen zijn.
“Dat klopt wel. Pure Comedy, het eerste nummer van de plaat, is een beetje de fanfare van het album. Het is een soort conceptalbum, en het eerste nummer is het intro van het verhaal. Ik wilde deze plaat schrijven vanuit het perspectief van iemand, een soort buitenaards wezen… die haastig een rapport moet schrijven over hoe de mensheid in elkaar steekt. Hij zit daar en ziet al die waanzin.”
Gek genoeg zijn het liedjes die uitnodigen om mee te zingen, maar als je de teksten leest dan is dat wat bizar om te doen.
“Ik denk dat vrijheid ontstaat uit het erkennen van onze absurditeit. Het is lastig om dingen te vinden die ergens op slaan. We zijn niet erg binair, maar juist heel erg onzinnig. Ik bedoel: dit is waanzin. Kijk om je heen. Kijk naar dat ding, die microfoon die je vasthoudt. We zijn stapelgek! We maken al die waanzinnige dingen, we geloven in allemaal waanzinnige dingen. We zijn enigszins absurd. En ik denk dat veel vrijheid voortkomt uit het realiseren van die absurditeit.”
Pure Comedy doet wat denken aan de schilderijen van Jeroen Bosch.
“Ja. Iemand met een gekke hoed op, een official, een bisschop of iemand anders met een bedachte titel, zal je zeggen dat alles volkomen logisch is. Dat er orde is. Dat God alles op deze manier heeft gemaakt. Maar je vraagt je af: waarom zou iemand dit op deze manier hebben geschapen? Dat klopt van geen kant. Dus. Ik denk dat de dingen waarvan wij vinden dat ze logisch zijn, ons alleen maar gekker maken. De voorkant van de plaat is gemaakt door Edward Steed. Hij werkt vooral voor de New Yorker. Zijn artwork is ongelooflijk. De achterkant van de plaat is nog waanzinniger dan de voorkant.”
Heb je voor je begint een dergelijk thema in gedachten? Of zie je pas achteraf dat een plaat als Pure Comedy een soort conceptalbum is?
“Natuurlijk zijn er nummers die afwijken. Op I Love You, Honeybear ging Bored In The USA niet specifiek over liefde. Op dit album heb je Smoochie en A Bigger Paper Bag die niet echt passen. Maar ik vond het belangrijk dat als een plaat over de mensheid een deel heeft dat iets echt menselijks centraal heeft. Maar je moet het ook niet allemaal te letterlijk nemen. Zoals ik zei: we zijn niet binair. We zijn niet goed óf slecht. We zijn een beetje absurd.”
In veel internetfora wordt Pure Comedy gezien als een aanklacht tegen het huidige Amerika. Maar je hebt de nummers al in 2015 geschreven?
“Ik denk dat dit album duizend jaar geleden ook al actueel was. Mensen schrijven al lang over deze thema’s. Al mijn platen beginnen met een clichévraag. Fear Fun was: “Wie ben ik?”. En I Love You, Honeybear was: “Wat is liefde?”. Pure Comedy is: “Wat betekent het allemaal?”. Ik denk dat je mij op de platen hoort worstelen met hoe cliché die vragen zijn. Maar het zijn hele oude gedachten. De wereld is geen gekke plek geworden toen Donald Trump tot president werd gekozen. De wereld is al heel lang gek.”
Bij de vraag “Wat betekent het allemaal?” moet ik snel denken aan komedie. De film The Meaning Of Life van Monty Python bijvoorbeeld.
“Zeker. Komedie is een heel gepast middel om zulke vragen te beantwoorden.”
Toch wordt zulke komedie vaak als cynisme afgedaan.
“Ik denk niet dat er iets bestaat als cynische muziek. Achter de piano gaan zitten, en uren en uren zoeken naar de perfecte manier om iets te zeggen is geen cynisme. Cynisme is gewoon zeggen: fuck it.’
Wanneer weet jij wanneer de melodie waar je uren op zit te studeren perfect is?
“Ik schrijf mijn melodieën thuis, alleen. Soms veranderen ze een beetje. Maar je weet het eigenlijk niet. Je weet nooit of het perfect is of niet. Dat weet je eigenlijk pas als de recensies binnenkomen. Als je drie of vier sterren krijgt.” (lacht)
Doet dat er toe?
“Nee. Daar is de volgende plaat altijd voor. De volgende keer doe je het perfect. De echte pijn is verkeerd begrepen worden. Met deze plaat vooral. De grootste vergissing is dat Pure Comedy cynisch, oordelend, onaardig of onwetend gevonden wordt. Elke keer als ik iets schrijf, dan is het een uitnodiging om de wereld een uurtje net even anders te zien. Het is niet didactisch. Ik probeer anderen er niet van te overtuigen om dingen te zien zoals ik ze zie. Dat is het heilige van muziek. Ik ben niet christelijk, maar als ik naar gospel luister dan heb ik drie minuten om in de wereld van iemand anders te leven. De wereld waarin God echt bestaat en je daar drie minuten ook écht in kunt geloven. Dat doet muziek met je.”
LIVEDATA 23/06 Down The Rabbit Hole, Beuningen 12/11 Ancienne Belgique, Brussel 13/11 TivoliVredenburg, Utrecht